Irena Dworakowska to wybitna polska entomolożka, urodzona 3 października 1941 roku w Krasnymstawie.
W swojej pracy naukowej specjalizuje się w hemipterologii, dziedzinie zajmującej się badaniem pluskwiaków, które są jednym z ważnych grup owadów.
Praca badawcza
Irena Dworakowska to postać, która znacząco wpłynęła na badania dotyczące systematyki oraz taksonomii różnorodnych gatunków pluskwiaków z podrodziny Typhlocybinae, które należą do rodziny bezrąbkowatych. Od końca lat 60. XX wieku była szczególnie aktywna w publikowaniu badań, podczas których opisała wiele nowych dla nauki rodzajów i gatunków, przyczyniając się do wzbogacenia wiedzy w tej dziedzinie.
W swoich wcześniejszych pracach, Dworakowska zajmowała się rewizją trudnych do sklasyfikowania gatunków palearktycznych, takich jak: Eupteryx, Eurhadina i Kybos. W późniejszych latach większą uwagę poświęciła badaniom fauny występującej w krainach orientalnych oraz etiopskich.
Jednym z najbardziej charakterystycznych aspektów jej pracy jest nadajnie niecodziennych nazw opisanym przez nią rodzajom oraz gatunkom, co przyczyniło się do wybitności jej publikacji. Dworakowska jest często cytowana pod swoim nazwiskiem jako autorka tych nazw. Wśród jej osiągnięć znajduje się stworzenie takich nazw rodzajowych jak:
- Aaka (inne języki),
- Abrabra,
- Accacidia,
- Afrakra,
- Afrasca,
- Agnesiella,
- Ahimia,
- Ahmedra,
- Aisa,
- Ajika,
- Almunisna,
- Ambara,
- Amurta,
- Anaka,
- Anufrievia,
- Arbosiria,
- Aroonra,
- Asialebra,
- Asepodiva,
- Assina,
- Aylala,
- Baaora,
- Badylessa,
- Bakshia,
- Balanda,
- Barinaga,
- Baya,
- Bogorya,
- Borsukia,
- Borulla,
- Britimnathista,
- Caknesia,
- Castoriella,
- Cerkira,
- Chagria,
- Chikava,
- Chujophila,
- Ciudadrea,
- Coganoa,
- Coloana,
- Cuanta,
- Cubnara,
- Czarnastopa,
- Dattasca,
- Davmata,
- Dipemura,
- Distantasca,
- Dlabolaiana,
- Dorycnia,
- Dunioa,
- Dziwneono,
- Eldama,
- Eryascara,
- Epignoma,
- Eterna,
- Faiga,
- Farynala,
- Gambialoa,
- Georgetta,
- Gindara,
- Gladkara,
- Goifa,
- Golwala,
- Goska,
- Gratba,
- Gredzinskiya,
- Habenia,
- Hajra,
- Harmata,
- Hauptidia,
- Hellerina,
- Hepneriana,
- Imbecilla,
- Iniesta,
- Ifuaria,
- Ifugoa,
- Iseza,
- Ishiharella,
- Ivorycoasta,
- Jacobiasca,
- Jacobiella,
- Jimara,
- Jotwa,
- Kabakra,
- Kadrabia,
- Kaila,
- Kamaza,
- Kanguza,
- Kapsa,
- Kaukania,
- Kelmensa,
- Kerygma,
- Keuria,
- Kirkaldykra,
- Knightipsis,
- Koperta,
- Krameriata,
- Kropka (inne języki),
- Kotwaria,
- Kufajka,
- Kusala,
- Labrangia,
- Lamtoana,
- Lankama,
- Lautereriana,
- Lectotypella,
- Ledeira,
- Lichtrea,
- Lipata,
- Lisciasta,
- Lowata,
- Lublinia,
- Luvanda,
- Luvila,
- Mahmoodia,
- Mandola,
- Matsumurina,
- Meketia,
- Meremra,
- Mfutila,
- Michalowskiya,
- Mitjaevia,
- Mizeria,
- Mordania,
- Motaga,
- Muluana,
- Musbrnoia,
- Nababia,
- Nandara,
- Narta,
- Ndokia,
- Ngoma,
- Ngombela,
- Ngunga,
- Niedoida,
- Nimabanana,
- Nitta,
- Nkaanga,
- Nkonba,
- Nkumba,
- Nsanga,
- Nsesa,
- Nsimbala,
- Ntanga,
- Ntotila,
- Nzinga,
- Olszewskia,
- Opamata,
- Optya,
- Orientalebra,
- Ossuaria,
- Otbatara,
- Pasara,
- Pitadava,
- Platfusa,
- Polluxia,
- Pradama,
- Proskura,
- Raabeina,
- Ramakrishnania,
- Ramania,
- Ranbara,
- Randhawa,
- Ratjalia,
- Ratsiraka,
- Riyavaroa,
- Rufitidia,
- Sajda,
- Salka,
- Sanatana,
- Sannella,
- Savitara,
- Sempia,
- Seriana,
- Shamala,
- Shumka,
- Ska,
- Sikkimasca,
- Smita,
- Sobrala,
- Stehliksia,
- Smyga,
- Szara,
- Szuletaia,
- Szymczakowskia,
- Tafalka,
- Takagiana,
- Tataka,
- Thaiora,
- Theasca,
- Tuzinka,
- Unitra,
- Urmila,
- Urvana,
- Usharia,
- Uzeldikra,
- Variolosa,
- Varsha,
- Vatana,
- Vermara,
- Vikabara,
- Vrba,
- Wagneriunia,
- Warodia,
- Watara,
- Wemba,
- Wiata,
- Witera,
- Wolvletta,
- Yangida,
- Yakuza,
- Yeia,
- Zadra,
- Zielona,
- Zinga,
- Znana,
- Zorka.
Jej działalność naukowa miała miejsce także na Uniwersytecie Warszawskim, w Muzeum i Instytucie Zoologii PAN, a również na Uniwersytecie Kolumbii Brytyjskiej w Vancouver.
Upamiętnienie
W hołdzie Irenie Dworakowskiej wprowadzono liczne upamiętnienia, które obejmują nadanie nazw zarówno rodzajowych, jak i gatunkowych. Wśród tych nazw można wymienić Irenaneura oraz Dworakowskaia, które funkcjonują w różnych językach.
Ponadto, pojawiła się również nazwa gatunkowa Molopopterus dworakowskai, co podkreśla znaczenie jej wkładu w badania naukowe.
Przypisy
- Yanghui Cao, Min Huang, Ya-Lin Zhang. Irenaneura, a new leafhopper genus from China (Hemiptera: Cicadellidae: Typhlocybinae: Erythroneurini), with description of four new species. „Zootaxa”. 3333, s. 58-65, 2012. DOI: 10.11646/zootaxa.3333.1.5.
- Huang, M; Zhang, Y. A new leafhopper genus Comahadina Huang and Zhang (Hemiptera: Cicadellidae: Typhlocybinae) and a key to genera of Eupteryx-complex. Zootaxa 2353: 65–68, 2010.
- Dmitry A. Dmitriev: Tribe Erythroneurini Young, 1952. [w:] 3I Interactive Keys and Taxonomic Databases [on-line]. [dostęp 17.05.2021 r.]
- Dmitry A. Dmitriev: Tribe Typhlocybini Kirschbaum, 1868. [w:] 3I Interactive Keys and Taxonomic Databases [on-line]. [dostęp 17.05.2021 r.]
- Dmitry A. Dmitriev: Tribe Dikraneurini McAtee, 1926. [w:] 3I Interactive Keys and Taxonomic Databases [on-line]. [dostęp 17.05.2021 r.]
- Dmitry A. Dmitriev: Tribe Empoascini Distant, 1908. [w:] 3I Interactive Keys and Taxonomic Databases [on-line]. [dostęp 17.05.2021 r.]
- Dmitry A. Dmitriev: Tribe Alebrini McAtee, 1926. [w:] 3I Interactive Keys and Taxonomic Databases [on-line]. [dostęp 17.05.2021 r.]
- a b Naukowa wyobraźnia: Bardzo dziwne "ono" [online], www.focus.pl [dostęp 16.05.2021 r.]
- a b c d Ingrid Kammerlander, Herbert Nickel: The Auchenorrhyncha of Central Europe = Die Zikaden Mitteleuropas. Leiden: Brill, 2003-. ISBN 90-04-12895-6. OCLC 52557622. [dostęp 16.05.2021 r.]
- Dietrich, CH; Dmitriev, DA (2005). Polyphyletic Origin of the New World Erythroneurini (Cicadellidae: Typhlocybinae). I: Abstracts of talks and posters, 12th International Auchenorrhyncha Congress, 6th International Workshop on Leafhoppers and Planthoppers of Economic Significance. University of California, Berkeley.
- 1991 Annual Report. Faculty of Forestry, University of British Columbia, Vancouver, 1992.
- I. Chou, Y. Zhang. On the tribe Zyginellini from China (Homoptera: Cicadellidae: Typhlocybinae). „Entomotaxonomia”. 7 (4), s. 287-300, 1985.
- M. Ahmed. Some genera and species of Typhlocybine leafhoppers from Uganda, East Africa (Homoptera, Auchenorrhyncha, Cicadellidae). „Reichenbachia”. 17 (5), s. 25-41, 1979.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Feliks Kotowski | Andrzej Paczkowski | Magdalena Pyter | Stanisław Patyk | Władysław Fedorowicz (etnograf) | Krzysztof CzubaOceń: Irena Dworakowska