Witold Pyrkosz

---

Życiorys

W 1954 roku Witold Pyrkosz zakończył naukę w Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej w Krakowie. Już rok później zadebiutował na scenie Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, występując w sztuce „Lekkomyślna siostra”, gdzie zagrał rolę Janka Topolskiego pod reżyserią Tadeusza Kubalskiego. W Teatrze Żeromskiego zagrał również w przedstawieniu „Zbiegach”, które reżyserował Tadeusz Byrski.

W tym samym roku rozpoczął pracę na deskach Teatru Ludowego w Krakowie, gdzie spędził kolejne dziewięć lat. Jego wyjątkowa interpretacja George’a Miltona w dramacie „Myszy i ludzie” w 1959 roku, reżyserowanej przez Jerzego Krasowskiego, została ciepło przyjęta przez krytyków. Recenzent „Życia Warszawy” zaznaczył „ogromną naturalność i prostotę gry […] dyskrecję oraz delikatność, z jaką snuje marzenia, okazuje swe uczucia dla przyjaciela, czy ból w tragicznej scenie końcowej”. Rola Sadybana w sztuce „Kondukt” przyniosła mu nagrodę na IV Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych w 1963 roku.

Od 1964 roku przez następne jedenaście lat występował we Wrocławiu, grając w Teatrze Polskim i Teatrach Dramatycznych. Reprezentował repertuar klasyczny, a jego zasługi w roli Cześnika Raptusiewicza w „Zemście” z 1969 roku przyniosły mu dyplom honorowy na piątym Telewizyjnym Festiwalu Teatrów Dramatycznych we Wrocławiu. Grał także w znakomitych dramatach Witkacego oraz w adaptacjach Becketta i Szekspira. Nieprzerwanie współpracował gościnnie z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie oraz był jedną z twarzy popularnego kabaretu Dreptak, który pięciokrotnie zdobył Iglicę, nagrodę czytelników „Słowa Polskiego”.

W 1975 roku Pyrkosz przeniósł się do Warszawy, gdzie występował na deskach wielu teatrów. Jego talent można było podziwiać m.in. w Teatrze Polskim, Studio, Rozmaitości, Narodowym, Na Woli, Komedii i Ochoty. W 2004 roku miał swoją ostatnią premierę, gdzie zagrał Mateja w „Pułkowniku Ptaku” według Christo Bojczewa. W sumie zrealizował ponad 120 inscenizacji teatralnych, czterdzieści produkcji w Teatrze Telewizji oraz 160 spektakli w Teatrze Polskiego Radia.

W trakcie swojego życia artysta zagrał ponad 120 ról filmowych i telewizyjnych, w przeważającej partii drugoplanowych oraz epizodycznych. Jak wskazał portal Onet.pl, „Pyrkosz był aktorem wyrazistym i charakterystycznym, niewątpliwym mistrzem drugiego planu, potrafiącym jedną sceną skraść dla siebie połowę filmu”. Widzowie pokochali go za rolę kaprala Franka Wichury w kultowym serialu „Czterej pancerni i pies” (1966–1970), Jędrusia Pyzdry w „Janosiku” (1973), Józefa Balcerka w „Alternatywach 4” (1983) oraz jego występ jako Duńczyka w filmie „Vabank” z 1981 roku. Do jego najważniejszych produkcji filmowych można zaliczyć „Eroica” (1957) Andrzeja Munka, „Rękopis znaleziony w Saragossie” (1964) Wojciecha Jerzego Hasa i „Sami swoi” (1967) Sylwestra Chęcińskiego. W telewizji zagrał główną rolę w filmie Meta (1971) Antoniego Krauzego, który opowiadał o spotkaniu po latach kolegów ze szkolnej ławy. Do końca swojego życia był częścią serialu „M jak miłość”, w którym nieprzerwanie od początku emisji (2000) grał rolę Lucjana Mostowiaka.

W czasach stanu wojennego Witold Pyrkosz wziął udział w bojkocie mediów, jednak nie angażował się w życie polityczne podczas PRL-u. W latach 1999–2006 pełnił funkcję radnego powiatu piaseczyńskiego oraz otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Pyzdry.

Zmarł 22 kwietnia 2017 roku w Warszawie, mając 90 lat, w wyniku udaru spowodowanego komplikacjami po zapaleniu płuc. Wcześniej miał problemy z układem krążenia. Po mszy pogrzebowej, która odbyła się 28 kwietnia 2017 w kościele Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Górze Kalwarii, urna z jego prochami spoczęła na miejscowym cmentarzu.

Życie prywatne

Witold Pyrkosz prowadził życie osobiste, które łączyło się z rodziną oraz zawodowym zaangażowaniem. Po raz pierwszy stanął na ślubnym kobiercu z Ewą Bilewską, z tego małżeństwa urodził się ich syn, Paweł.

Para rozstała się, a artysta ponownie znalazł miłość. Od 28 lipca 1964 roku aż do swojej śmierci dzielił życie z Krystyną. Z tą żoną doczekał się dwojga dzieci: syna Witolda oraz córki Katarzyny.

Warto dodać, że Witold Pyrkosz mieszkał w urokliwej podwarszawskiej Górze Kalwarii, gdzie spędzał czas z rodziną, łącząc obowiązki artysty z życiem domowym.

Teatr

W dorobku artystycznym Witolda Pyrkosza można odnaleźć wiele znaczących ról w teatru, które kształtowały jego karierę przez lata. Poniżej przedstawiamy zestawienie najważniejszych instytucji teatralnych, w których artysta występował.

• Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach: 1955,
• Teatr Ludowy w Krakowie – Nowej Hucie: 1955–1964,
• Teatry Dramatyczne (Teatr Kameralny) we Wrocławiu: 1964–1967 oraz 1969,
• Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) we Wrocławiu: 1965–1968,
• Teatr Polski we Wrocławiu: 1969–1975,
• Teatr Polski w Warszawie: 1970, 1974, 1976–1981 oraz 1985,
• Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie: 1972 oraz 1974,
• Estrada Stołeczna w Warszawie: 1977 oraz 1979,
• Teatr Studio w Warszawie: 1982,
• Teatr Rozmaitości w Warszawie: 1982–1983,
• Teatr Narodowy w Warszawie: 1983–1988,
• Teatr Na Woli w Warszawie: 1991, 1994 oraz 1997,
• Teatr Ochoty w Warszawie: 1991–1993, 1995–1996, 1999, 2003–2004,
• Teatr Komedia w Warszawie: 1999.

Każda z wymienionych instytucji miała wpływ na jego rozwój i nawiązanie współpracy z wieloma utalentowanymi reżyserami oraz aktorami. W ciągu swojej kariery Pyrkosz zyskał uznanie jako znakomity interpretator ról teatralnych, co przyczyniło się do jego dużej popularności w polskim świecie sztuki.

Filmografia

Witold Pyrkosz, znany i ceniony polski aktor, ma bogaty dorobek filmowy, obejmujący zarówno filmy fabularne, jak i dubbing. Poniżej przedstawiamy przegląd jego dokonań w obszarze dubbingu, który ukazuje jego wszechstronność i talent.

Filmy fabularne
Rok	Tytuł	Rola	Reżyseria
1956	Cień	Malutki	Jerzy Kawalerowicz
1957	Eroica	muzyk Kardas	Andrzej Munk
1960	Rok pierwszy	Mikułka	Witold Lesiewicz
1960	Milczące ślady	Świder	Zbigniew Kuźmiński
1961	Kwiecień	porucznik Galicki	Witold Lesiewicz
1962	Na białym szlaku	feldfebel	–
1962	O dwóch takich, co ukradli księżyc	_	Jan Batory
1962	Drugi brzeg	Gabryś	Zbigniew Kuźmiński
1963	Zacne grzechy	Onufry Gęba	Mieczysław Waśkowski
1964	Rękopis znaleziony w Saragossie	potępiony Błażej	Wojciech Has
1964	Pięciu	Alojz	Paweł Komorowski
1964	Panienka z okienka	kapitan	Maria Kaniewska
1964	Nieznany	Marcin	Witold Lesiewicz
1965	Potem nastąpi cisza	Leoniak	Janusz Morgenstern
1965	Katastrofa	Witold Roszak	Sylwester Chęciński
1965	Jutro Meksyk	dziennikarz (głos)	Aleksander Ścibor-Rylski
1965	Błękitny pokój	siostrzeniec Anglika	Janusz Majewski
1966	Powrót na ziemię	Edek	Stanisław Jędryka
1966	Sublokator	widmo chorążego	Janusz Majewski
1966	Zejście do piekła	fotograf Max Schmidt	Zbigniew Kuźmiński
1967	Wenus z Ille	Artut	Janusz Majewski
1967	Upiór	lokaj Stiepan	Stanisław Lenartowicz
1967	Sami swoi	Warszawiak	Sylwester Chęciński
1967	Morderca zostawia ślad	żołnierz	Aleksander Ścibor-Rylski
1968	Lalka	licytant	Wojciech Has
1969	Znaki na drodze	właściciel warsztatu	Andrzej Piotrowski
1969	Tylko umarły odpowie	Witek	Sylwester Chęciński
1969	Dzień oczyszczenia	Drobny	Jerzy Passendorfer
1970	Martwa fala	radiotelegrafista (głos)	Stanisław Lenartowicz
1970	Akcja Brutus	Boruta	Jerzy Passendorfer
1971	Meta	Kazik Kaczyński	Antoni Krauze
1971	Diament radży	pastor (głos)	Sylwester Chęciński
1971	Trąd	szef gangu	Andrzej Trzos-Rastawiecki
1971	Szerokiej drogi, kochanie	dziennikarz Mucha	Andrzej Piotrowski
1972	Siedem czerwonych róż, czyli Benek Kwiaciarz o sobie i o innych	mężczyzna	Jerzy Sztwiertnia
1972	Kopernik	prepozyt Płotowski	Ewa Petelska, Czesław Petelski
1973	Nagrody i odznaczenia	chorąży Żurek	Jan Łomnicki
1973	Godzina szczytu	pan Stasiek	Jerzy Stefan Stawiński
1974	To ja zabiłem	obrońca	Stanisław Lenartowicz
1974	Janosik	Pyzdra	Jerzy Passendorfer
1974	Nie ma mocnych	Warszawiak	Sylwester Chęciński
1975	Kazimierz Wielki	przywódca biczowników	Ewa Petelska, Czesław Petelski
1975	Hazardziści	Badziak	Mieczysław Waśkowski
1975	Grzech Antoniego Grudy	Warwaś	Jerzy Sztwiertnia
1976	Złota kaczka	żołnierz w karczmie	Jerzy Sztwiertnia
1977	Niedziela pewnego małżeństwa w mieście przemysłowym średniej wielkości	Milewski	Jerzy Sztwiertnia
1977	Wszyscy i nikt	kowal	Konrad Nałęcki
1977	Milioner	urzędnik	Sylwester Szyszko
1978	Bez znieczulenia	następca Brońskiego	Andrzej Wajda
1978	Azyl	szabrownik Żera	Roman Załuski
1979	Na własną prośbę	Stelmaszek	Ewa Petelska, Czesław Petelski
1979	Do krwi ostatniej…	major Wysokoński	Jerzy Hoffman
1979	Słodkie oczy	inżynier Kowal	Juliusz Janicki
1980	Bo oszalałem dla niej	Władzio	Sylwester Chęciński
1980	Urodziny młodego warszawiaka	Jakubowicz	Ewa Petelska, Czesław Petelski
1980	Jeśli serce masz bijące	lokator stancji	Wojciech Fiwek
1980	Constans	Mariusz	Krzysztof Zanussi
1981	Wojna światów – następne stulecie	sędzia	Piotr Szulkin
1981	Czwartki ubogich	urzędnik	Sylwester Szyszko
1981	Był jazz	prezes NOT	Feliks Falk
1981	Vabank	Duńczyk	Juliusz Machulski
1982	Prognoza pogody	kierownik domu starców	Antoni Krauze
1982	Niech cię odleci mara	kontroler	Andrzej Barański
1983	Kamienne tablice	Fedunowicz	Ewa Petelska, Czesław Petelski
1984	Porcelana w składzie słonia	taksówkarz	Andrzej Czekalski
1984	Kim jest ten człowiek	śledczy	Ewa Petelska, Czesław Petelski
1984	Vabank II, czyli riposta	Duńczyk	Juliusz Machulski
1986	Prywatne śledztwo	szef	Wojciech Wójcik
1986	Czas nadziei	nowy dyrektor	Roman Wionczek
1987	Sonata marymoncka	Sęczek	Jerzy Ridan
1987	Sławna jak Sarajewo	Szafraniec	Janusz Kidawa
1987	Kingsajz	Bombalina	Juliusz Machulski
1988	Romeo i Julia z Saskiej Kępy	dorożkarz	Edward Skórzewski
1988	Dziewczynka z hotelu Excelsior	Jan	Antoni Krauze
1989	Rififi po sześćdziesiątce	Opieniek	Paweł Trzaska
1989	Gorzka miłość	buchalter Hermanowicz	Czesław Petelski
1990	Zabić na końcu	Wacławek	Wojciech Wójcik
1990	Kramarz	żebrak	Andrzej Barański
1991	Szwedzi w Warszawie	przewoźnik	Włodzimierz Gołaszewski
1991	Latające machiny kontra Pan Samochodzik	autor powieści kryminalnych	Janusz Kidawa
1991	Trzy dni bez wyroku	„Rzeźnik”	Wojciech Wójcik
1993	Przypadek Pekosińskiego	sekretarz	Grzegorz Królikiewicz
1993	Do widzenia wczoraj	oglądający telewizję	Janusz Majewski
1994	La belle de Varsovie	Ludwik	Franck Apprederis
1995	Szabla od komendanta	Gniewosz	Jan Jakub Kolski
1996	Akwarium	generał Galicyn	Antoni Krauze
1999	Kiler-ów 2-óch	ksiądz	Juliusz Machulski
2000	Bajland	Sieńko	Henryk Dederko
2009	Rewizyta	Mariusz (zdjęcia archiwalne)	Krzysztof Zanussi
Seriale telewizyjne
Rok	Tytuł	Rola	Reżyseria
1966–1970	Czterej pancerni i pies	Franek Wichura	Konrad Nałęcki
1968	Stawka większa niż życie	obersturmbannführer Kleist (odc. 13)	Andrzej Konic
1973	Janosik	Pyzdra	Jerzy Passendorfer
1973	Droga	Warszawiak (odc. 5)	Sylwester Chęciński
1976	Daleko od szosy	nabywca motocykla (odc. 4)	Zbigniew Chmielewski
1980	Kariera Nikodema Dyzmy	akordeonista (odc. 1, 5)	Jan Rybkowski
1980–1996	Dom	proboszcz (odc. 1, 5, 10–11, 16)	Jan Łomnicki
1981	Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy	Kusztelan (odc. 10, 12)	Jerzy Sztwiertnia
1981	Białe tango	Janusz (odc. 7)	Janusz Kidawa
1983	Alternatywy 4	Józef Balcerek	Stanisław Bareja
1984	Pan na Żuławach	Zakładka (odc. 2–8)	Sylwester Szyszko
1987	Śmieciarz	Wielecki (odc. 2)	Jacek Butrymowicz
1987	Ballada o Januszku	Tadeusz Stasiak (odc. 6–7)	Henryk Bielski
1992	Kuchnia polska	generał Marczuk (odc. 5)	Jacek Bromski
1993	Goldrush in Alaska	Carson (odc. 5)	James Hill
1993–1994	Bank nie z tej ziemi	bezdomny	Waldemar Dziki
1994	Sukces	redaktor (odc. 6)	Krzysztof Gruber
1994–1995	Spółka rodzinna	majster (odc. 6–8, 11–16, 18–19)	Jerzy Sztwiertnia
1996	Bar Atlantic	gawędziarz Sabała (odc. 1–2, 6)	Janusz Majewski
1997	13 posterunek	aktor (odc. 3)	Maciej Ślesicki
1998	Z pianką czy bez	kierowca (odc. 6–9)	Grzegorz Warchoł
1998	Rodziców nie ma w domu	Kocoń (odc. 40–51)	Wojciech Adamczyk
1999	Lot 001	(odc. 6)	Krzysztof Lang
2000	Świat według Kiepskich	harnaś (odc. 56)	Okił Khamidow
2000–2017	M jak miłość	Lucjan Mostowiak	różni
2003	Tygrysy Europy 2	Stanisław Pachołek, właściciel Nowak&Nowak	Jerzy Gruza
2006	Dylematu 5	Józef Balcerek	Grzegorz Warchoł
2008	Agentki	kolejarz Ludwik Poręba (odc. 7)	Piotr Wereśniak

Dubbing

• 1950: Kopciuszek jako król,
• 1976: Ja, Klaudiusz jako Narcyz,
• 1991–1993: Dzielny Agent Kaczor jako Gąsior Gęgacz, dyrektor agencji S.Z.A.,
• 1995–2000: Sylwester i Tweety na tropie jako detektyw Nochal/brat babci,
• 1995: Rob Roy jako książę Argyll,
• 1997: Herkules jako Filoktet,
• 1999: Tarzan jako profesor Archimedes Q. Porter – ojciec Jane,
• 1999: Toy Story 2 jako Pit,
• 2001: But Manitou jako wódz Tęga Pała,
• 2001–2003: Legenda Tarzana jako profesor Archimedes Q. Porter,
• 2001–2008: Café Myszka jako Fil, król,
• 2002: Śnieżne psy jako Ernie,
• 2003: Nawiedzony dwór jako Ezra,
• 2004: Rogate ranczo jako szeryf Sam,
• 2006: Auta jako Złomek,
• 2007: Lissi na lodzie jako dziadek,
• 2008: Bujdy na resorach jako Złomek,
• 2008: Podróże na Burzowej Chmurze,
• 2011: Auta 2 jako Złomek.

Nagrody

Witold Pyrkosz zyskał uznanie w świecie sztuki teatralnej i filmowej dzięki licznym nagrodom, które zdobył przez swoją karierę.

• 1963 – otrzymał nagrodę za rolę Sadybana w spektaklu Jerzego Krasowskiego w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie podczas Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu, który był 4. edycją tego wydarzenia,
• 1967 – zdobył Złotą Iglicę, nagrodę przyznaną przez czytelników „Słowa Polskiego” we Wrocławiu,
• 1968 – dyplom honorowy za rolę Cześnika w inscenizacji Zemsty Aleksandra Fredry, również w reżyserii Jerzego Krasowskiego w Teatrze Polskim we Wrocławiu w trakcie 5. Telewizyjnego Festiwalu Teatrów Dramatycznych,
• 1969 – został uhonorowany ponownie Złotą Iglicą – nagroda czytelników „Słowa Polskiego” we Wrocławiu,
• 1970 – Srebrna Iglica, kolejna nagroda czytelników „Słowa Polskiego” we Wrocławiu,
• 1971 – Dyplom Honorowy przyznany przez Towarzystwo Przyjaciół Wrocławia,
• 1972 – odznaka Budowniczego Wrocławia,
• 1974 – Srebrna Iglica – nagroda czytelników „Słowa Polskiego” we Wrocławiu,
• 1979 – wyróżnienie za rolę Urzędnika w sztuce Owca Stanisława Stratijewa w reżyserii Jerzego Rakowieckiego z Teatru Polskiego w Warszawie na 19. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych,
• 1979 – ponownie Srebrna Iglica – nagroda przyznawana przez czytelników „Słowa Polskiego” we Wrocławiu,
• 1985 – nagroda I stopnia Ministra Kultury i Sztuki za wybitne osiągnięcia aktorskie w teatrze, filmie i telewizji,
• 1987 – nagroda przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji za długoletnią współpracę z Telewizją Polską, w tym za rolę w kultowym serialu Alternatywy 4, w reżyserii Stanisława Barei,
• 1997 – tytuł Króla Reklamy na 8. Międzynarodowym Festiwalu Filmu Reklamowego i Reklamy „Crakfilm’97” w Krakowie,
• 2002 – Kryształowy Granat – honorowa nagroda specjalna za rolę Kierowcy w filmie Sami Swoi na 6. Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu,
• 2005 – Telekamera – nagroda w plebiscycie czytelników Tele Tygodnia w kategorii najlepszy aktor,
• 2005 – Super Wiktor za całokształt twórczości w konkursie Wiktorów, który docenia największe osobowości telewizyjne,
• 2007 – Złote Spinki, przyznane za całokształt twórczości podczas uroczystości Telekamer 2007,
• 2014 – Nagroda Honorowa „Jańcia Wodnika” oraz Nagroda Specjalna Prezesa Telewizji Polskiej na XXI Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej „Prowincjonalia” we Wrześni, doceniająca jego wybitne kreacje aktorskie, radość z bycia aktorem oraz ekspresję, która wnosi piękno do codziennego życia.

Odznaczenia

Witold Pyrkosz, znany z licznych osiągnięć artystycznych, otrzymał szereg odznaczeń, które podkreślają jego wkład w życie kulturalne Polski. Wśród wyróżnień, które zdobył, wyróżniają się:

• złoty Krzyż Zasługi w 1974 roku,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski przyznany w 1984 roku,
• odznaka Zasłużony Działacz Kultury, także z 1984 roku,
• złoty medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” z 2009 roku.

---

Oceń: Witold Pyrkosz

---